Stres 3 - Rola myśli w stresie
Twój profil stresu
Nasz "system stresu" jest w dużej mierze stymulowany przez to, o czym myślimy, oraz przez to, co ciągle rozpamiętujemy. Stres jest odpowiedzią organizmu na bodźce, które są postrzegane jako zagrożenie. Myśli, które skupiają się na problemach, obawach lub przeszłych doświadczeniach, mogą aktywować reakcję stresową, ponieważ nasz mózg interpretuje je jako potencjalne zagrożenie.
Namiętne rozpamiętywanie sytuacji, które wywołały stres, może utrzymywać reakcję stresową na wyższym poziomie, nawet jeśli sytuacja już minęła. Przewracanie w myślach tych samych negatywnych scenariuszy sprawia, że organizm może wciąż reagować jak na aktualne zagrożenie, co prowadzi do chronicznego napięcia, lęku i innych objawów stresu.
Dlatego procesy myślenia i rozpamiętywania mogą stanowić kluczowy element w zarządzaniu stresem i w dążeniu do jego redukcji.
Rola myśli w stresie
Wszyscy aktywnie nadajemy znaczenie temu, co dzieje się wokół nas.
Fig. 1 Model poznawczy
Czasami analizujemy coś celowo i świadomie, ale często dzieje się to nieświadomie. Ten proces refleksji zostaje uruchomiony, gdy nie zdajemy sobie sprawy z końcowego efektu, czyli naszych przekonań lub myśli na temat danej sytuacji (zobacz wpis dotyczacy myśli automatycznych - Myślę wiec tak jest).
Sposób, w jaki interpretujemy sytuację lub nasze myśli na jej temat, odgrywa kluczową rolę w określeniu naszej reakcji emocjonalnej.
Myśli i uczucia tworzą cykle wzajemnie się wzmacniające (zobacz Fig 1). Kiedy już coś pomyślimy, ma to wpływ na nasze emocje. Następnie ten stan emocjonalny przejmuje kontrolę - nasz umysł przetwarza wszystko w kontekście tych emocji i odrzuca to, co nie jest z nią zgodne.
Dodatkowo, w to błędne koło zaangażowane jest nasze ciało (fizjologiczne reakcje, wspomniane w części 1) i nasze zachowanie (sposoby radzenia sobie, wspomniane w części 2). Ugrzęźnięcie w błędnych wzorcach myślenia, interpretacji i reakcji naszego ciała może znacząco wpłynąć na nasze działania.
Wracając do ciała i naszej fizjologii, wszystkie nasze doświadczenia mogą być stresujące do pewnego stopnia, i w mniejszym lub większym stopniu obciążają nasze 'systemy stresu', podnosząc poziom kortyzolu i zmniejszając poziom substancji chemicznych poprawiających nasz nastrój. Nasze myśli wzmagają cielesną reakcję stresową, ponieważ są zasilane przez starsze części naszego mózgu. Gdy rozpamiętujemy wszystkie złe rzeczy, myślimy, że nic z tym nie możemy zrobić; system stresu będzie odczytywać takie myśli jako zagrożenie. Gdy wzrasta poziom kortyzolu, tym bardziej skupiamy się na negatywach, stajemy się bardziej zestresowani - jesteśmy w błędnym kole.
Jak powstaje twój stres - model
Fig 2. Poznawcze sformuowanie stresu; Zródło: Brosnan L. i Todd G. Przezwyciężenie stresu. 2014.Alliance Press
Podczas konfrontacji z trudną sytuacją pojawiają się dwa rodzaje myśli: pierwotne (tj. ocena trudności sytuacji) i wtórne (tj. ocena naszej zdolności do radzenia sobie z wyzwaniem lub sytuacją) (zob. Fig. 2).
Oba typy myśli wyzwalają dalsze elementy reakcji stresowej, w tym objawy emocjonalne i fizjologiczne. Podjęcie działań mających na celu radzenie sobie z sytuacją jest ich naturalną konsekwencją.
Czasami takie działanie okazuje się pomocne, a czasami nie:
Skuteczność naszych działań wpływa na poziom stresu. Jeśli udało Ci się poradzić z problemem i go rozwiązać, odczuwalny stres maleje. Jednak jeśli Twoje działania nie przynoszą oczekiwanego sukcesu, reakcja stresowa prawdopodobnie wzrośnie, a Twoje myśli dotyczące radzenia sobie z nią staną się bardziej negatywne.
Często takie zachowanie podtrzymuje błędne koło i może prowadzić do konsekwencji, których się obawialiśmy.
Teraz kolej na Ciebie!
Jest to ćwiczenie, które bazuje na poznawczym ujęciu stresu omówionym wcześniej. Pobierz plik PDF i postaraj się stworzyć swój model stresu. Najlepiej wykonać to ćwiczenie mając wsparcie psychologa.
Arkusz do pracy możesz pobrać poniżej.
Następnie należy wykonać ćwiczenie kolejny raz, wykorzystując inne przykłady z życia, kiedy zmagałeś/aś się z sytuacją stresową. Warto je wykonać, aby sprawdzić, czy w Twoich reakcjach pojawiają się specyficzne wzorce, oraz aby wspólnie z psychologiem zbadać rolę, jaką odgrywają Twoje oceny i reakcje, i wyraźnie zidentyfikować obszary, nad którymi warto popracować.
Samoświadomość w tych obszarach może przyczynić się do skuteczniejszej pracy nad rozwojem osobistym i radzeniem sobie ze stresem.
Jeśli szukasz pomocy, masz problem z reagowaniem na sytuacje stresowe, skontaktuj się ze mną.
Zobacz wcześniejsze wpisy
