OCD na tle związku - ROCD
ROCD (Relationship Obsessive-Compulsive Disorder) to podtyp OCD (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego), który koncentruje się na lękach i obsesjach związanych z relacjami romantycznymi.
W kontekście zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD) wyróżnia się dwa główne elementy: obsesje i kompulsje. Obie te kategorie są kluczowe w zrozumieniu, jak działają mechanizmy myślenia i zachowania osób cierpiących na to zaburzenie.
Obsesje to natrętne, niechciane myśli, obrazy, impulsy lub obawy, które pojawiają się w umyśle osoby i wywołują silny lęk lub niepokój. Są one często irracjonalne, niezgodne z rzeczywistością, ale mimo to bardzo trudne do kontrolowania. W przypadku zaburzenia OCD, obsesje są trudne do zignorowania, a ich obecność powoduje duże cierpienie. Osoby z OCD nie chcą mieć tych myśli, ale mimo starań nie są w stanie ich wyeliminować.
Kompulsje natomiast to zachowania lub rytuały, które osoba wykonuje w odpowiedzi na obsesje, w nadziei na złagodzenie niepokoju. Kompulsje mają na celu „kontrolowanie” lub „zneutralizowanie” obaw wywołanych przez obsesje, jednak często są one nieadekwatne do sytuacji i nie prowadzą do trwałego rozwiązania problemu. Pomimo chwilowej ulgi, kompulsje tylko umacniają cykl natrętnych myśli i działań, co pogłębia cierpienie osoby cierpiącej na OCD.
Osoby z ROCD doświadczają natrętnych myśli i wątpliwości dotyczących swoich związków, co może prowadzić do intensywnego niepokoju oraz przymusu sprawdzania, czy ich uczucia są prawdziwe, czy partner jest "odpowiedni", a także czy relacja ma przyszłość.
Typowe objawy ROCD:
Wątpliwości dotyczące uczuć:
Myśli typu: "Czy naprawdę kocham swojego partnera?", "Czy powinienem być w tym związku?".
Skupianie się na każdym odczuciu, które może sugerować brak miłości, nawet jeśli nie ma ku temu dowodów.
Porównywanie partnera:
Ciągłe myśli o tym, czy partner spełnia wszystkie oczekiwania lub czy jest wystarczająco atrakcyjny, inteligentny, czy kochający w porównaniu z innymi.
Szukanie wad i skupianie się na nich, nawet jeśli są one nieistotne.
Lęk przed popełnieniem błędu:
Obsesyjne rozmyślanie o tym, czy wybór partnera jest właściwy i czy przypadkiem nie marnuje się szansy na lepszy związek.
Obawa, że pozostanie w "niewłaściwej" relacji może prowadzić do straconych szans na szczęście.
Próby uzyskania zapewnień:
Ciągłe poszukiwanie potwierdzenia u partnera lub innych osób, że związek jest dobry i że uczucia są prawdziwe.
Sprawdzanie swojego stanu emocjonalnego i analizowanie każdego odczucia, które może być oznaką wątpliwości.
Skutki ROCD:
ROCD może prowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia, wpływać na relacje i zwiększać poziom stresu. Osoby cierpiące na ROCD często czują się wyczerpane emocjonalnie i mają trudności z czerpaniem radości ze związku.
Typowe obsesje (myśli natrętne) w ROCD:
Obsesje dotyczące związku:
„Czy naprawdę kocham swojego partnera?”
„Czy mój partner mnie naprawdę kocha?”
„Czy na pewno jesteśmy do siebie dopasowani?”
„Co jeśli związek się rozpadnie, bo to nie jest prawdziwa miłość?”
„Czy nasz związek jest tak dobry, jak inne związki?”
„Czy jestem w związku z właściwą osobą?”
Obsesje dotyczące partnera:
„Czy mój partner jest wystarczająco atrakcyjny?”
„Czy mój partner jest wystarczająco inteligentny?”
„Czy partner ma cechy, które mnie odrzucają?”
„Co, jeśli mój partner zrobi coś, co mnie rozczaruje?”
Obsesje dotyczące samego siebie:
„Co jeśli nie jestem wystarczająco dobry/a dla mojego partnera?”
„Czy to, co czuję, to naprawdę miłość, czy tylko przyzwyczajenie?”
„Czy jestem osobą, która może kochać?”
Typowe kompulsje w ROCD:
Głowne typy kompulsji: jawne, unikowe, związane z poszukiwaniem zapewnień, mentalne.
Jawne kompulsje:
Kompulsywne szukanie informacji w internecie na temat miłości lub problemów w związkach.
Powtarzające się wyznawanie partnerowi, że masz wątpliwości co do swoich uczuć lub trwałości związku.
Powtarzające się wyznawanie partnerowi, że odczuwasz pociąg do innych osób.
Częste zrywanie z partnerem.
„Testowanie” swoich uczuć poprzez spędzanie czasu z innymi, flirtowanie lub przeszukiwanie portali randkowych, aby sprawdzić, czy czujesz do kogoś pociąg.
Uprawianie seksu z partnerem w celu sprawdzenia, czy odczuwasz podniecenie i/lub emocjonalną więź.
2. Mentalne kompulsje:
Przypominanie sobie wcześniejszych doświadczeń i uczuć w związku, aby upewnić się, że były autentyczne.
Przeglądanie wiadomości i historii z partnerem, aby znaleźć dowody na miłość lub jej brak.
Mentalne porównywanie swojego partnera do atrakcyjnych lub pożądanych osób.
Mentalne analizowanie swoich poprzednich związków i porównywanie ich z obecnym.
Mentalne porównywanie swojego związku do relacji przyjaciół i rodziny, aby zobaczyć, czy twój związek jest „lepszy” czy „gorszy”.
Mentalne sprawdzanie swojego podniecenia lub pociągu podczas seksu lub innych intymnych momentów, takich jak pocałunki, mówienie „kocham cię” lub trzymanie się za ręce.
Mentalne porównywanie swojego związku do myśli i uczuć wyrażonych w piosenkach miłosnych, powieściach romantycznych lub filmach .
Porównywanie związków:
Porównywanie swojego związku z innymi związkami (realnymi lub idealizowanymi).
Szukanie informacji na temat „idealnych” związków w internecie, artykułach, mediach społecznościowych.
Testowanie uczuć:
Analizowanie, jak bardzo ktoś czuje miłość do partnera w różnych sytuacjach.
Weryfikowanie swoich emocji podczas intymnych momentów, np. pocałunków czy dotyku, aby sprawdzić, czy odczuwają „właściwe” emocje.
3. Szukanie utwierdzenia:
Pytanie partnera lub bliskich o ich opinie na temat związku („Czy myślisz, że do siebie pasujemy?”, „Czy według ciebie to prawdziwa miłość?”).
Pytanie członków rodziny i przyjaciół o ocenę zgodności twojego związku.
Pytanie członków rodziny i przyjaciół o potwierdzenie atrakcyjności lub pożądania seksualnego twojego partnera.
Pytanie członków rodziny lub przyjaciół, czy uważają, że twój związek przetrwa lub czy jesteście „przeznaczeni” do małżeństwa.
Kompulsywne pytanie innych o ich związki i porównywanie ich odpowiedzi do swojego związku.
Poszukiwanie utwierdzenia w myślach: analizowanie przeszłych doświadczeń i chwil w związku.
4. Unikanie:
Unikanie zbliżenia lub intymności (werbalnej, fizycznej lub obu), aby np. nie „zderzyć się” z natrętnymi myślami.
Unikanie mówienia „kocham cię” lub chwalenia/komplementowania partnera.
Unikanie gestów miłości z obawy, że to bardziej cię „uwięzi” w związku.
Unikanie sytuacji, w których mogą wystąpić porównania do innych związków.
Unikanie przebywania w pobliżu atrakcyjnych lub wywołujących niepokój osób, takich jak byli partnerzy lub osoby, które mogą wydać się atrakcyjne.
Czynniki podtrzymujące ROCD
Kilka czynników, obok samych zachowań kompulsywnych, utrzymuje zaburzenie ROCD, np:
Niezaspokojone potrzeby emocjonalne: Osoby z ROCD często poszukują stałego utwierdzenia od partnera, ponieważ czują się niepewnie w relacjach.
Perfekcjonizm: Chęć posiadania idealnego związku może prowadzić do ciągłego analizowania, czy wszystko jest „idealne” w relacji.
Niewłaściwe przekonania: Wiara, że miłość musi być „idealna” i bez wątpliwości, że nie należy mieć żadnych obaw w związku.
Niska tolerancja na niepewność: Osoby z ROCD mają trudności w akceptowaniu niepewności, co prowadzi do konieczności ciągłego sprawdzania i szukania potwierdzeń.
Leczenie:
Najbardziej skutecznymi metodami leczenia ROCD są:
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT), szczególnie z wykorzystaniem technik ekspozycji i zapobiegania rytuałom (ERP).
W terapii CBT dla ROCD ważne jest zrozumienie, jak obsesje i kompulsje wzajemnie się wzmacniają. Terapia koncentruje się na:
Zmianie myślenia: Praca nad rozpoznawaniem i kwestionowaniem natrętnych myśli. Terapeuta pomaga pacjentowi zauważyć, że obsesje są irracjonalne i nie muszą prowadzić do działań.
Eksponowaniu na niepewność: Pacjent uczony jest, jak tolerować niepewność w związku, bez konieczności szukania utwierdzenia.
Zatrzymaniu kompulsji: Pacjent stopniowo uczy się unikać kompulsji, które chwilowo przynoszą ulgę, ale tylko podtrzymują cykl.
CBT m.in. proponują różne podejścia (temat nowych wpisów), które pomagają zrozumieć, jak obsesje dotyczące miłości i związków prowadzą do kompulsji, i jak można je skutecznie leczyć. Kluczowe jest, by pacjent nauczył się akceptować niepewność i zredukować potrzebę kontroli, co pozwala na zdrowsze funkcjonowanie w relacjach. Ross Menzies – Współczesne podejście CBT i koncepcja „intolerance of uncertainty” (IU)
Ross Menzies jest współczesnym badaczem, który wprowadził do modeli poznawczo-behawioralnych OCD koncepcję nietolerancji niepewności (Intolerance of Uncertainty, IU) jako kluczowego czynnika podtrzymującego OCD.
Kluczowe elementy modelu Menziesa:
Nietolerancja niepewności (IU): Osoby z OCD mają niski próg tolerancji na niepewność, co prowadzi do nadmiernych starań o uzyskanie pewności, np. poprzez kompulsje sprawdzające czy szukanie potwierdzenia.
Unikanie emocjonalne: Pacjenci unikają dyskomfortu emocjonalnego związanego z niepewnością, wykonując kompulsje, co chwilowo zmniejsza lęk, ale długoterminowo wzmacnia potrzebę wykonywania kompulsji.
Wzmacnianie lęku: Dążenie do pewności prowadzi do nasilenia obsesji, ponieważ niemożliwe jest uzyskanie pełnej pewności w codziennym życiu, zwłaszcza w przypadku myśli irracjonalnych.
Terapia akceptacji i zaangażowania (Acceptance and Commitment Therapy, ACT), pomaga pacjentom zaakceptować swoje natrętne myśli bez reagowania na nie w sposób kompulsywny.
ACT to podejście, które skupia się na akceptowaniu trudnych emocji i myśli, zamiast walczyć z nimi lub starać się je kontrolować. ACT przyjmuje, że kluczowe w leczeniu zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD), w tym ROCD (Relational Obsessive-Compulsive Disorder), jest zmiana podejścia do obsesji i kompulsji, a nie tylko ich eliminacja. ROCD, które dotyczy obsesji i kompulsji w kontekście relacji i miłości, jest podtrzymywane przez konkretne mechanizmy, które w ACT nazywane są „pułapką umysłową”.
W ROCD obsesje i kompulsje są podtrzymywane przez nieakceptowanie niepewności, nadmierne dążenie do kontroli i angażowanie się w kompulsje, które mają na celu uniknięcie dyskomfortu. ACT pomaga przełamać te mechanizmy poprzez:
Zmniejszenie potrzeby kontroli: Uczenie pacjenta, że nie wszystko w związku musi być kontrolowane i że niepewność jest naturalną częścią każdej relacji.
Akceptowanie myśli i emocji: W ACT obsesje są traktowane jako myśli, które nie muszą prowadzić do działania, co pomaga w uwolnieniu się od ciągłego szukania utwierdzenia i analizowania.
Skupienie się na wartościach: Zamiast dążyć do perfekcji w związku, pacjent uczy się działać zgodnie ze swoimi wartościami i angażować się w działania, które mają sens, niezależnie od niepokoju.
Mindfulness, czyli uważność, która pomaga w obserwowaniu myśli bez ich oceniania
ROCD Test
Zaznacz wszystkie punkty, które Cię dotyczą, a następnie prześlij je do mnie za pomocą formularza poniżej. Kwestionariusz ten nie zastępuje pełnej oceny, ale może pomóc w zidentyfikowaniu określonych cech.
1. Często doświadczam niechcianych wątpliwości dotyczących tego, czy naprawdę kocham swojego małżonka/partnera.
2. Często doświadczam niechcianych wątpliwości dotyczących tego, czy odczuwam pociąg seksualny do swojego małżonka/partnera.
3. Podczas seksu lub innych intymnych chwil (np. trzymania się za ręce, pocałunków lub mówienia „kocham cię”), często monitoruję lub mentalnie sprawdzam swoje uczucia związane z pociągiem i/lub podnieceniem.
4. Czasami uprawiam seks z małżonkiem/partnerem, aby „sprawdzić” swoje uczucia związane z pociągiem, podnieceniem i/lub emocjonalną więzią.
5. Czasami unikam seksu z małżonkiem/partnerem, mówienia „kocham cię” lub innych gestów miłości (np. pocałunków, trzymania się za ręce), aby uniknąć niekomfortowych wątpliwości dotyczących mojego związku.
6. Zdarza się, że nie czuję podniecenia na myśl o intymności lub seksie z małżonkiem/partnerem i martwię się, że to dowód na to, iż go/jej nie kocham, nie odczuwam prawdziwego pociągu seksualnego i jestem w złym związku.
7. Często doświadczam niechcianych wątpliwości dotyczących fizycznej atrakcyjności mojego małżonka/partnera.
8. Często koncentruję się na dostrzeganych przeze mnie wadach lub negatywnych aspektach wyglądu lub charakteru mojego partnera.
9. Często mentalnie porównuję mojego małżonka/partnera z innymi osobami, które postrzegam jako atrakcyjne lub pożądane.
10. Często mentalnie analizuję mój obecny związek i porównuję go z poprzednimi związkami.
11. Często mentalnie porównuję mój obecny związek do związków moich przyjaciół i członków rodziny.
12. Często zauważam osoby, które postrzegam jako atrakcyjne, i martwię się, że to dowód na to, iż tak naprawdę nie chcę być ze swoim małżonkiem/partnerem.
13. Czasami mam seksualne myśli, uczucia i/lub fantazje dotyczące innych osób niż mój małżonek/partner, i martwię się, że to dowód na to, iż tak naprawdę nie kocham swojego partnera i/lub jestem w złym związku.
14. Czasami „testuję” swoje uczucia, spędzając czas z innymi osobami/flirtując z nimi lub przeszukując portale randkowe, aby sprawdzić, czy czuję do kogoś pociąg.
15. Unikam przebywania w pobliżu atrakcyjnych lub wywołujących niepokój osób, takich jak byli partnerzy lub osoby, których mógłbym/mogłabym uznać za atrakcyjne.
16. Mentalnie porównuję swój związek do myśli i uczuć wyrażanych w piosenkach miłosnych, powieściach romantycznych, programach telewizyjnych czy filmach.
17. Czasami doświadczam niechcianych, natrętnych wątpliwości dotyczących mojej orientacji seksualnej, co prowadzi mnie do kwestionowania swojej kompatybilności z małżonkiem/partnerem.
18. Często doświadczam niechcianych wątpliwości dotyczących charakteru lub uczciwości mojego małżonka/partnera.
19. Często doświadczam niechcianych wątpliwości dotyczących długoterminowej zgodności między mną a moim małżonkiem/partnerem.
20. Czasami cieszę się „czasem dla siebie” i martwię się, że to dowód na to, iż tak naprawdę nie kocham swojego partnera i/lub jestem w złym związku.
21. Aby zyskać pewność co do swojego związku, często szukam porady u przyjaciół, rodziny lub specjalistów ds. zdrowia psychicznego na temat atrakcyjności i/lub kompatybilności mojego małżonka/partnera.
22. Aby zyskać pewność co do swojego związku, często szukam informacji w internecie na temat miłości lub problemów w związkach.
23. Aby złagodzić swój lęk dotyczący związku, czasami wyznaję swojemu małżonkowi/partnerowi, że doświadczam wątpliwości co do swoich uczuć względem niego lub trwałości naszego związku.
24. Aby złagodzić swój lęk dotyczący związku, czasami wyznaję swojemu małżonkowi/partnerowi, że czuję pociąg fizyczny/seksualny do innych osób.
25. Przynajmniej raz zerwałem/zakończyłam związek z obecnym partnerem z powodu niechcianych wątpliwości dotyczących któregokolwiek z powyższych problemów.
26. W przeszłości zakończyłem/zakończyłam inne związki z powodu podobnych wątpliwości i obaw.
27. Często martwię się, że zaprzeczam posiadaniu ROCD i że tak naprawdę nie kocham swojego małżonka/partnera.
28. Często martwię się, że emocjonalnie krzywdzę swojego partnera z powodu wątpliwości związanych z którymkolwiek z powyższych problemów.
29. Moje obsesyjne myśli przeszkadzają w moim związku i/lub funkcjonowaniu akademickim lub zawodowym.
30. Liczba godzin dziennie spędzonych na obsesjach dotyczących mojego związku.
